به عملیات و فرآیند مقابله با آتش و کنترل آن به‌وسیله خاموش کننده‌های مؤثر، اطفاء حریق گفته می‌شود. عملیات اعلام و اطفاء حریق ممکن است با سیستم‌های اتوماتیک و خودکار انجام شود یا اینکه به‌صورت دستی و با اجزاء و ابزار مخصوص عملیات اطفاء صورت گیرد. این مهارت بسیار تخصصی، نیاز به شناخت روش‌های خاموش کردن، کنترل کردن و هدایت کردن آتش‌های ناخواسته دارد. همچنین شناخت مواد اصلی خاموش کننده و مهار کننده آتش و شیوه استفاده، از دیگر ملزومات این کار حساس و تخصصی است. مواردی که افراد در آموزش آتش‌نشانی و دوره ایمنی فرا خواهند گرفت.
ارکان اصلی آتش
تشکیل آتش و پیشرفت و گسترش آن وابسته به چهار رکن اصلی
– اکسیژن
– حرارت
– سوخت
– واکنش‌های زنجیره ای شیمیایی
است. البته واکنش‌های زنجیره ای شیمیایی، رکنی است که امروزه به این مجموعه اضافه شده و در گذشته سه رکن اول، هرم یا مثلث آتش را تشکیل می‌دانند. در فرآیند اطفاء حریق، مهار و کنترل یکی از این ارکان، اصلی‌ترین و مهم‌ترین مرحله است که به خاموش شدن آتش، خواهد انجامید.
انواع مواد اطفاء حریق
مواد کنترل کننده آتش و به‌طور کلی، موادی که قادر به مهار یکی از ارکان اصلی حریق هستند، شامل موارد زیر می‌شوند:
– خاموش‌کننده‌های حاوی آب (Water Fire Extinguisher)
– خاموش‌کننده‌های حاوی پودر (Powder Fire Extinguisher)
– خاموش‌کننده‌های حاوی گاز (Carbon Dioxide Fire Extinguisher)
– خاموش‌کننده‌های حاوی کف (Foam Fire Extinguisher)
– خاموش‌کننده‌های حاوی مواد هالوژنه (Halogenated Fire Extinguisher)
نکته مهم در مورد این مواد اطفاء کننده، تفاوت کاربرد آن‌ها است. درواقع، مواد اطفاء حریق باتوجه به مواد درحال احتراق (سوخت یا مواد اشتعال‌زا در آتش) تغییر می‌کنند. چرا که هریک از این گروه مواد اطفاء، برای مهار بخشی از مواد اشتعال‌زا مناسب می باشند.